Szemiot (Szemet) Malcher h. Łabędź odmieniony (zm. 1594), ciwun Małych Dyrwian, marszałek hospodarski, poseł na sejmy.
Był synem Wojciecha (zob.) i jego pierwszej żony Doroty z Zawiszów. Miał siostrę Barbarę, żonę Piotra Dorohostajskiego. W herbarzach, a nawet w rodzinnych przekazach genealogicznych, był często mylony z młodszym kuzynem ze starszej linii Szemiotów, podkomorzym wileńskim Malcherem Szemiotem na Jelnej (zm. 1616/17, zob.).
Lata sprawne osiągnął S. przed r. 1570. Z okazji małżeństwa z Hanną, córką Stanisława Januszewicza, otrzymał od ojca 31 I t.r. poł. dóbr Biesiady (inaczej Horodyczewa) w pow. mińskim, liczących trzydzieści służb z przeznaczeniem na oprawę posagu nowo poślubionej małżonki. Wkrótce potem przystąpił do rewindykacji należnego, jego zdaniem, spadku, zajmując 14 V 1571, po śmierci Piotra Royzjusza, kanonika żmudzkiego i altarysty w Krożach, wsie Bodowki i Wiżginy, stanowiące uposażenie kaplicy tamtejszego kościoła. W sprawie tych dóbr pozywali go jeszcze w r. 1583 przed sąd ziemski żmudzki Hrehory i Bartłomiej Beynartowie, zgłaszając do nich prawo bliskości i skarżąc S-a o wyrządzone szkody. Z cesji ojca S. otrzymał 20 I 1580 od króla Stefana Batorego urząd ciwuna Małych Dyrwian, który dawał mu wysoką pozycję w hierarchii ziemskiej na Żmudzi. Pod koniec t.r. został obrany na sejmiku żmudzkim posłem na sejm warszawski 1581 r. Na sejmie tym uzyskał, wspólnie z Pawłem Dowmontem Siesickim, przywilej królewski, zezwalający na wykupienie miasteczka Rosienie z rąk dzierżawcy w celu ustanowienia tam stałego miejsca dla sądów szlacheckich; ponadto w uniwersale podatkowym został wyznaczony na poborcę podatku na Żmudzi, uchwalonego na koszty wojny z Moskwą oraz poborcę cła wodnego na komorze w Jurborku nad Niemnem.
Dn. 26 IV 1586 otrzymał S. nominację na urząd marszałka hospodarskiego; niekiedy tytułowano go także marszałkiem żmudzkim. W r. 1588 został obrany deputatem do Tryb. Lit. ze Żmudzi; podczas sesji Trybunału w Wilnie zastępował niekiedy jego marszałka, podskarbiego ziemskiego Teodora Skumina Tyszkiewicza. Zapewne to S. (wymieniony bez tytułów) uczestniczył w marcu i kwietniu 1589 jako poseł ze Żmudzi w obradach sejmu pacyfikacyjnego w Warszawie. Razem z innymi posłami potwierdził 18 IV t.r. traktaty bytomsko-będzińskie; został ponadto wyznaczony na szafarza poborów na Żmudzi. W r. 1593 szlachta żmudzka ponownie obrała go deputatem do Tryb. Lit. W przerwie między sesjami Trybunału, na przełomie lipca i sierpnia t.r., posłował także na odbywającą się w Wilnie konwokację stanów W. Ks. Lit., która uchwaliła podatek na obronę granic i wsparcie wyprawy króla Zygmunta III do Szwecji; 7 VIII został na konwokacji obrany jednym z deputatów szlacheckich do szafowania pieniędzmi z poboru.
S. należał do zboru ewangelicko-reformowanego. W testamencie współwyznawcy, ciwuna retowskiego Marka Wnuczki z 1 IV 1587, został wyznaczony na opiekuna i obrońcę prawnego jego żony Zofii Szymanówny z Mitkiewiczów, a z jej ramienia 7 I 1592 na jednego z dozorców funduszu w wysokości 500 kop gr lit., przeznaczonego na wymurowanie zboru ewangelickiego i szkoły w Szydłowie na Żmudzi. S. był uważany za fundatora zboru w Dziewiałtowie; jego córki oraz ich opiekun, podkomorzy wileński M. Szemiot na Jelnej, nabywca części Dziewiałtowa, odnowili 4 VIII 1615 fundusz zboru.
S-owi i jego siostrze ojciec przekazał 6 XII 1573 całość macierzystych dóbr Biesiady wraz z Sieliszczami (pow. miński) oraz wszelkie pretensje do spuścizny po Kieżgajłach, przypadającej na nich po matce. Pod koniec życia S. posiadał Bołtmiszki i Goniprowo na Żmudzi, odziedziczoną po matce część dóbr kieżgajłowskich (Dziewiałtowo z Miłoszunami i puszczą Bolele w pow. wiłkomierskim), pięć osad (siół) danników pod Łukomlą w pow. orszańskim: Ostapkowicze, Chotiachowo, Gołki, Chołopieniewicze i Zajesie bądź Zalesie, liczących łącznie siedemdziesiąt dymów, oraz otrzymane z nadania królewskiego Oszliny Pomierki i Użumedy na Żmudzi. Dn. 2 III 1594 osobiście zeznał w grodzie wileńskim testament, zapisując żonie dożywocie na wszystkich dobrach oraz opiekę nad małoletnimi dziećmi, ale bez możliwości alienacji dóbr na ich niekorzyść. Po śmierci żony cały majątek miał przypaść synowi Andrzejowi, natomiast córkom przysługiwała wg prawa «wyprawa uczciwa». S. zmarł zapewne niedługo przed 15 VI 1594, gdy ciwunem Małych Dyrwian mianowano podkanclerzego lit. Gabriela Wojnę. Tryb. Lit. zasądził 28 VI t.r. na dobrach S-a zwrot 5376 kop gr lit. z tytułu nieuregulowanych reszt poborowych i zaległości podatkowych, ciążących na nim jako poborcy.
W małżeństwie z Hanną (zm. przed 4 IX 1606) miał S. syna Andrzeja (zm. na początku 1615), deputata ze Żmudzi do Tryb. Lit. w r. 1605, oraz trzy córki: Krystynę, już w r. 1592 zamężną za Janem Łukomskim, a przed r. 1614 za kniaziem Konstantym Druckim Sokolińskim, która po śmierci brata sprzedała swoją część Dziewiałtowa M. Szemiotowi na Jelnej, Rachelę (zm. 1629), żonę od r. 1615 star. orańskiego i budowniczego zamku wileńskiego Piotra Nonharta, i Aleksandrę, w r. 1618 poślubioną Dawidowi Narownikowi, późniejszemu podstarościemu wiłkomierskiemu. Po śmierci S-a wdowa zawierała liczne transakcje w celu uregulowania jego zobowiązań. Należące do niej Towiany z dworem nad Muszą (pow. wiłkomierski) w r. 1597 zastawiła, a ostatecznie razem z dorosłym już synem, 11 III 1604, sprzedała za 3300 kop gr lit. ciwunowi ejragolskiemu i sędziemu ziemskiemu żmudzkiemu Sebastianowi Kęsztortowi. Od wojewodzica mścisławskiego Wojciecha Piotrowicza Dorohostajskiego nabyła 18 VII 1602 należącą do niego część Dziewiałtowa, co wplątało ją w szereg procesów z wierzycielami Dorohostajskiego z tytułu zabezpieczonych na tych dobrach jego długów. Dzieciom pozostawiła spadek mocno uszczuplony i zadłużony.
Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582–1696. Spis, W. 2007; Niesiecki, VIII 619 (mylony z M. Szemiotem na Jelnej); Urzędnicy, XI nr 638; – Grużewski B., Kościół ewangelicko-reformowany w Kielmach, W. 1912 s. 137, 402–3 (identyfikowany z M. Szemiotem na Jelnej); Pietkiewicz K., Kieżgajłowie i ich latyfundium do połowy XVI wieku, P. 1982 s. 94–5, 105–6, 129, 134–5, tabl. IV; – Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, Oprac. H. Lulewicz, W. 2009 II; Cod. Regni Pol. et M. Duc. Lit., I 237–9, 242; Opis dokumentov vilenskago Central’nago Archiva drevnich aktovych knig, Vil’na 1908–12 VI–VIII; Vol. leg., II 1033, 1035, 1317; Zbiór pomników reformacji Kościoła polskiego i litewskiego, Wil. 1911 z. 1; Žemaičių vyskupijos vizitacija (1579), Wyd. L. Jovaiša, Vilnius 1998 s. 202–4; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 257, Arch. Tyzenhauzów, nr C–1 s. 498; B. Czart.: rkp. 88 s. 93, 95, 97, 101, rkp. 309 s. 195–6, 213, rkp. 1352 (Herbarz lit. W. Kojałowicza) s. 310 (pomylony z M. Szemiotem na Jelnej); B. Narod.: rkp. 8332 k. 34 (błędnie jako M. Szemiot na Jelnej); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 360 k. 126–6v; Lietuvos mokslų akademijos biblioteka w Wil:: F. 16–80 k. 72v, 102; Lietuvos nacionalinė Martyno Mažvydo biblioteka w Wil.: F. 93–284; Nacyjanal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Mińsku: F. 694 op. 5 nr 2 k. 3–6, nr 18 k. 23, nr 44 k. 1–2, F. 1730 op. 1 nr 3 k. 109; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 356 op. 2 nr 13 k. 551–3v, 887v–8v, F. 389 (Metryka Lit.) nr 66 k. 21–1v, nr 70 k. 190, nr 72 k. 34v, nr 78 k. 270v–1, 272, F. 1473 op. 1 nr 690 k. 1–3v, F. 1603 op. 4 nr 3314 k. 31v–2; Vilniaus universiteto biblioteka w Wil.: F. 69–83.
Henryk Lulewicz